Expliciet
Het jaar is inmiddels anderhalve maand oud. 2021 ging verder waar we 2020 achterlieten: middenin de tweede coronagolf. Ook de beschouwingen op nieuwe maatregelen veranderden weinig. Veel verder dan het kabinet (“Het gaat om het gedrag van de mensen.”) kwamen commentatoren en deskundigen niet. Behalve over leerachterstanden en besmettingsgevaar op school kwam geen pedagoog over corona aan het woord. Terwijl je de besmettingscijfers ook kunt lezen als de omgekeerde van onze gemeenschappelijke leercurve. We leren onvoldoende onze gewoontes af en verwerven te langzaam nieuwe sociale vaardigheden om het virus een halt toe te roepen.
Om iets te leren is het belangrijk dat de leerling verantwoordelijkheid neemt voor het eigen leerproces. Maar dat is ook uitdagend want leren doen we pas buiten onze comfortzone. Een leersituatie is een omgeving waarin de leerling zich veilig voelt om te breken met het vertrouwde. Anders gezegd: je neemt pas een risico als je je veilig voelt.
de docent zet een kliko-container naast de tennisbaan
Deze schets van een leersituatie op de tennisbaan brengt meteen de knelpunten met het aanleren van nieuw gedrag in coronatijd in beeld: er zijn veel mensen die geen enkele wens hebben om iets te leren, en zeker niet in zo’n vijandig tijdsgewricht als een coronapandemie. Maar het virus is er, dus moeten we snel nieuwe dingen leren. De grote vraag is: Hoe?
Er zijn twee manieren van leren (omdat er twee soorten kennis zijn): expliciet en impliciet. In een expliciete leersituatie vertelt de docent hoe de leerling iets moet doen, bij voorbeeld dat deze de arm zo ver mogelijk moet strekken voor de bal te raken. In een impliciete leersituatie zet de docent naast de tennisbaan een kliko-container neer en daagt de leerling uit de bal tegen de container aan te slaan. Het resultaat in beide situaties is hetzelfde: de leerling verandert de bal van richting.
Er zijn inhoudelijke redenen genoeg om uitsluitend impliciet les te geven. Onderzoek laat al jaren zien dat de resultaten van impliciete leerprocessen langer meetbaar blijven. En bij mensen die expliciet hebben geleerd, storten de prestaties onder druk in.
tennis is het spiegelbeeld van ons sociale isolement
Wet- en regelgeving zorgen ervoor dat wij ons alleen nog maar in klein gezelschap bevinden. Tennis is de corona-sport bij uitstek, omdat zij het spiegelbeeld is van ons sociale isolement. In die afzondering leren we nieuw gedrag: hoest / nies in je ellenboog; draag een mondkapje; blijf op anderhalve meter; heb je verschijnselen, laat je testen; blijf thuis in afwachting van de testuitslag.
De leerdoelen zijn nogal expliciet gesteld. En het aanleren ervan is net zo aantrekkelijk (en effectief) als het aanleren van rijtjes Duitse voorzetsels. Tot in den treure worden de boodschappen herhaald. Uit onderzoek blijkt dat veel mensen de regels kennen, dat een iets kleiner deel ze onderschrijft en dat een nog kleiner deel ze in de praktijk brengt. Onder druk storten de prestaties in.
De overheid bedacht een wedstrijd: verzin een activiteit die helpt bij het aanleren van nieuw gedrag op het gebied van 1: thuisblijven & testen; 2: vaccineren; 3: mentale gezondheid. De negen winnende plannen hebben een sterk impliciet karakter. Neem een kijkje op http://www.covidbehaviouralchallenge.nl/prijswinnaars/